Het nut en belang van slaaproutines worden aan kersverse ouders tot in den treure uitgelegd: baby's moeten een vaste routine hebben, een ritueel, zodat zij aan hun broodnodige rust (i.e. verwerking van stimuli en prikkels die zij in hun wakkere tijd opdoen en ervaren) komen. Maar dat geldt evenzeer voor peuters, kleuters en al helemaal voor studenten en volwassenen.
Of zoals Richard Wiseman het in Flow stelt: "Rond de acht uur per nacht is ideaal. Daarvan word je gelukkiger, slanker, productiever, gezonder, slimmer en creatiever." Want 's nachts verwerken je hersens alle prikkels en gedachten en ervaringen die je overdag hebt opgedaan. Net zoals het gebeurde toen je nog een baby was en de wereld dat grote onbekende ding, waarin je als kleine uk je plek moest zien te vinden.
Maar slaap wordt zwaar onderschat. Veel mensen denken ten onrechte dat ze genoeg hebben aan 5-6 uur, en er heerst veel onduidelijkheid over bijvoorbeeld het belang van (power)naps (de een vindt het verkwikkend, dus doe maar; de ander zegt: je bent te moe erna omdat je niet in de diepe slaap bent gekomen, dus het is zinloos). Ook voor kinderen zijn de meningen verdeeld. Ik las laatst nog dat het niet uitmaakt hoe laat het kind naar bed gaat, als het maar elke avond diezelfde tijd is. Ik ben er nog niet zo zeker van of dat echt heilzaam is voor het kind in kwestie,
Maar datzelfde gevoel heb ik in het algemeen over winter- en zomertijd. Die overgangen kosten mij persoonlijk altijd lang om aan te passen, en sinds de omschakeling is onze draak ook continu moe. Zouden ze daar ook niet eens gewoon een streep door kunnen trekken? Hou de echte tijd, de wintertijd aan, en laat die zomertijd maar voor wat hij is. Ik vermoed dat er heel wat mensen blij zouden zijn.
Wat ik nog interessant vond aan Wisemans pleidooi voor overheidsinmenging m.b.t. slaaphygiëne en -gedrag: school begint te vroeg, waardoor kinderen al erg vroeg hun nest uit moeten, dus zijn ze op voorhand al moe - wat dan weer gevolgen heeft voor concentratie, geheugen, aandacht, en ook verdraagzaamheid. Denk er maar eens over: als je moe bent, dan heb je de neiging om heel kort te zijn, te snauwen, heel snel van een mug een olifant te maken. Je lont is eenvoudigweg veel korter. Dat is voor kinderen niet anders. Waarom dan niet overwegen om school een uurtje later te laten starten, vraagt Wiseman zich af, want dan zouden kids net dat halfuurtje, uurtje langer kunnen slapen (want "Om zeven uur wakker worden voelt voor hen hetzelfde als wanneer wij om vijf uur 's ochtends moeten opstaan"). Bedrijven moeten dan ook wel mee op de kar springen, want school een uurtje later betekent ook aanpassing voor de werkende ouders, die dan 'te laat' op hun werk zouden zijn.
Er zit wel iets in maar het hangt natuurlijk ook met veel andere dingen samen, zoals levensstijl, avondritueel (pc- en tv-schermen vlak voor het slapengaan zijn in principe uit den boze), sport kort voor bedtijd (zwemles!). standaard laat naar bed (foei, papa!), en een chronisch ziek lijf (helaas, mama). En bizar genoeg: ben ik moe en ga ik dus vroeg slapen, zeg 21u, dan kan ik er zeker van zijn dat mijn nacht een ramp wordt, met veel wakker worden en slecht slapen; terwijl als ik een uur, anderhalf uur later ga slapen, ik aardig goed doorslaap (los van die momenten van pijn). Overdag slaat de vermoeidheid dan wel weer toe, dikwijls na de middag - maar, omdat dutjes overdag zeer aangeraden worden, kan ik natuurlijk daar mijn schade weer inhalen.
Dutjes overdag, het leek me lang iets voor oudere mensen - als kind zag ik mijn vader elke dag na het middagmaal een dut van een halfuur doen. Tegenwoordig wordt mij hetzelfde aangeraden door mijn kinesist: ik moet eraan toegeven zodra ik het voel, niet ertegen vechten. Ook Wiseman is een groot fan van dutjes. Die maken je productiever, alerter, energieker - zelfs als het maar een powernap van 2-3 minuten is. Kijk, en daar heb ik dus bedenkingen bij. Ik word vaak nog vermoeider wakker na zo'n dut dan dat ik ervoor was. Volgens sommigen zou dat dus liggen aan het niet bereiken van de diepe slaap, maar ik heb dan juist het idee dat ik héél diep geslapen heb, want ik word maar niet echt wakker. Loop ik als een zombie door het huis, met een lijf dat tien ton weegt en een hoofd dat van de ene kant naar de andere zwiekt. Productiever en energieker ben ik dan toch niet echt... Waarmee ik niet gezegd wil hebben dat het nooit werkt, zo'n dut. Voor anderen kan het juist heel heilzaam zijn. Alleen voor mij heeft het gewoon vaak een averechts effect. Slaap is gewoon een mysterie.
Een levensnoodzakelijk mysterie.
En heerlijk, als het lukt.
